Pelvik organ prolapsusu; kadınları etkileyen ve 4500 yıl önceki en eski tıbbi kayıtlarda da rastalanan bir sorundur. Uterovajinal prolapsus pelvisteki; üretra, mesane, uterus ve rektum gibi organların vajene sarkması olarak tanımlanabilir. Pelvik tabanın prolapsusu nasıl önlediğini açıklayan iki mekanik prensip vardır: bunlardan birincisi uterus ve vajina pelvik duvarlara ligament ve fasyalar vasıtasıyla tutunmuştur. İkincisi levator ani kasları bu organların lümenerini daraltarak ilgili organların üzerine oturabileceği tıkayıcı bir tabaka oluşturur.
Nedenleri:
Pelvik Organ Prolapsusu için risk faktörleri:
- İleri yaş
- Karın içi basınç artışı
- Ağır yük kaldırma
- Kabızlık
- Obezite
- Vajinal doğum
- Kemik pelvisin şekli ve yönü
- Geçirilmiş histerektomi
- Erken yaşta ilk doğum
- Vajinal doğumla sonuçlanmayan gebelikler
- İlaçlar: selektif östrojen reseptör modülatörleri
- Zor doğumla ilişkili obstetrik faktörler
- Forseps ile doğum
- Doğumun ikinci evresinde uzama
- 4500gramın üzerinde doğum ağırlığı
- Kalıtımsal faktörler
- Irk veya etnik köken
- Ailede pelvik organ prolapsusu öyküsü
- Bağ dokusu hastalıkları
Doğumlar sırasında pelvik taban travmaya maruz kalmakta ve bunun sonucunda pelvik organların doku desteği azalmaktadır. Vajinal doğum, özellikle multiparite, fasya ve ligamanların zayıflamasına neden olabilmektedir. Uzamış doğum, iri bebek doğurma perineal travmaya neden olan başlıca nedenler arasında sayılabilir.
Menopozda, azalan östrojen nedeniyle bağ dokusu gücünde azalmasına bağlı genital prolapsus görülebilmektedir. Östrogen kollagen yapımını artırdığından eksikliğinde bağ dokusu zayıflığı gelişebilmektedir.
Genital Prolapsusun Tanımlanması ve Derecesinin Belirlenmesi
Kadınlardaki prolapsusun özelliğini tarif etmek için şunlara bakılmaktadır:
- Genital traktusun hangi kısmının veya kısımlarının prolabe olduğu
- Vajinal duvarın veya serviksin aşağı doğru ne kadar indiği belirtilmektedir.
Anterior prolapsus: Ön vajinal duvar desteği bozulması sonucunda üretrosel/sistosel oluşmaktadır. Ikınma sırasında al2 ön vajen duvarının himenal (kızlık zarı) halka seviyesine desenesusu üretrosel için tipiktir ve sıklıkla stres inkontinansı olan hastalarda görülür.
Santral prolapsus; Uterus normal yerinden aşağı doğru inerse uterin prolapsus terimi kullanılır. Uterusu alınmış hastalarda vajinal apeksin normalden aşağı doğru yer değiştermesine vajinal apeks prolapsusu adı verilir. Uterus prolapsusununun şiddetini belirlemek için serviksin (rahşm ağzının) lokalizasyonu göz önüne alınır. Posterior prolapsus: Rektosel/Enterosel: Enteroselin tanısı için hasta ıkındırılır ve bu durumda rektumla vajina arasında ince barsakların oluşturduğu kitle saptanır. Rektosel; ön rektum duvarının vajene doğru balonlaşmasına izin veren bir cep oluşumudur.
Bulgular
- Nonspesifik:
- Dokuların gerilmesine bağlı sakral ağrı
- Cinsel birliktelik problemleri
- Vajende ele gelen kitle
- Ön duvar prolapsuslarında
- Sık idrara çıkma
- Ani idrar hissi
- İdrar kaçırma
- Uterus prolapsuslarında
- Perineal ıslaklık hissi
- Ülserasyon gelişimi- ülser gelişen durumlarda kanama ve akıntı
- Arka duvar prolapsuslarında
- Defekasyon alışkanlığında değişiklikler
- Kabızlık
Tedavi
- Cerrahi dışı
- Pelvik kas egzersizleri
- Pesser kullanımı- vajene yerleştirien pelvik organlara destek oluşturan plastik bir halkadır. Pesser yerleştirilmesi öncesinde vajinal atrofi olan olgular 6 hafta süre ile lokal östrojen krem ile tedavi edilir. Pesserler haftada bir kez yerinden çıkarılıp ve bir gece dışarıda bırakılması ve sabahında tekrar yerleştirilmesi önerilmektedir.Çıkarılan pesser ılık su ile yıkanır.İlk uygulama sonrasında 2.haftada muayene yapılır. Akıntı veya erozyon yok ise 4. Haftada tekrar muayene edilir. Eğer anormal bulgular yoksa 6.haftada tekrar muayene edilir. En uygun pesser kontrol aralığı 3 ay veya kötü kokulu akıntı veya erozyon saptandığı durumda olmalıdır.
- Cerrahi Tedavi
- Anterior kolporafi
- Posterior kolporafi
- Vajinal Histerektomi
- Sakrokolpopeksi
- Sakrospinöz fiksasyon
