Rahim ağzının kötü huylu hastalıklara dönüşebilen öncül lezyonlarının tedavisinde kullanılan bir tekniktir. Yeni bir teknoloji olan LEEP Loop Electrosurgical Excision Procedure ‘ün kısaltılmış halidir. Yani rahim ağzının halka tel ile elektrocerrahi kullanılarak çıkartılması işlemidir ve elektrik enerjisi ile çalışan ve halka şeklinde bir telden oluşan oldukça basit bir cerrahi alet ile gerçekleştirilen bir operasyondur. LEEP çoğunlıkla smear sonucunda anormallik saptanan olguların rahim ağzındaki değişimin kesin tanısını koymak ve tedavi etmek amacıyla yapılır. Bu alet yardımıyla rahim ağzındaki değişim gösteren alan hızlı, etkili ve ağrısız bir şekilde çıkartılmaktadır.
LEEP kimlere uygulanır?
PAP smear sonucunda anormallik olan kadınların bir kısmı LEEP için uygun adaylardır. En önemli avantajı hem tanı hem de tedaviyi aynı seansta sağlamasıdır. Diğer işlemlerin aksine LEEP ile doku tahrip edilmeden çıkartılır ve bu sayede tedavi sağlanırken tanıyı patolojik olarak konfirme etme olanağı da doğar. Özellikle rahim ağzı kanserinin başlangıç yeri olan servikal kanalı başladığı bölgenin de LEEP ile çıkartılması bir diğer üstünlüğüdür. Tam ve yeterli bir tanı için bu alanın incelenmesi mutlak gereklidir.
LEEP nasıl yapılır?
LEEP olacak hastaların işlem öncesi özel bir hazırlık yapmaları gerekmez. Muayenehane şartlarında lokal anestezi ile yapılabileceği gibi genel anestezi ile de yapılabilir. Rahim ağzında ağrı hissini taşıyan sinirler olmadığı için hasta işlem sırasında fazla acı duymaz. İşlem sonrası hastanede yatış gerekmez ve hasta kısa sürede normal hayatına dönebilir. İşlem ulaşılacak derinliğe bağlı olmakla beraber genellikle 5-10 dakika kadar sürmektedir. Hasta jinekolojik pozisyonda yatar iken vajinaya spekulum adı verilen muayene aleti yerleştirilir ve rahim ağzı görünür hale getirilir. Daha sonra ucunda elektrik akımını ileten yarım halka şeklinde bir tel bulunan kaleme benzeyen elektrokoter yardımı ile rahim ağzından bir parça çıkartılır. Bu elektrik akımı hem dokuyu kesmeye hem de geride kalan dokuyu yakarak kanamayı durdurmaya yarar. Çıkartılan materyal patolojik incelemeye gönderilir. İşlem lokal anestezi ile yapıldıysa hastalar genellikle hemen kalkarak normal yaşantısına dönebilir. Genel anestezi ile yapılan işlemlerden sonra ise anestezinin etkisi geçene kadar (1-2saat) dakika uyanma odasında bekler. Bazen derin uygulamalarda birkaç gün istirahat etmeleri önerilir.
İşlem sonrası neler olabilir?
LEEP sonrası da bazı problemler görülebilir ancak genelde oldukça az ve hafiftir. Bazen işlem günü ve bir sonraki günde adet sancısına benzer kramp tarzında ağrılar olabilirsede genellikle ağrı problemi görülmez. İşlem sonrası koyu kahverengi siyahımsı bir akıntı olabilir. Akıtının miktarı değişken olabileceğinden hijyenik ped kullanılması önerilir. Bazı durumlarda işlemden 1-2 hafta sonra bile aşırı miktarlarda kanama görülebilir ki bu durumda doktorla bağlantıya geçilmelidir. LEEP sonrası enfeksiyon gelişmesi nadir karşılaşılan bir durumdur.
Nelere dikkat etmeli?
Kanama devam ettiği süre içinde sadece ayakta duş şeklinde banyo yapılmaldır. 3-5 gün süreyle ağır egzersiden kaçınılmalı, havuz ve deniz girilmememelidir. İşlem sonrası 3-6 hafta cinsel ilişkide bulunulmamalı ve bu süre içinde vajinal tampon kullanılmamalıdır. En az 2 ay süreyle vajinal duş yapılmaması önerilmektedir.
Kontrol gerekir mi?
İşlemden 4-6 hafta sonra doktorunuz sizi rahim ağzının iyileşmesinin değerlendirilmesi amacı ile kontrole çağıracaktır. Daha sonra LEEP yapılmasına neden olan durumun tekrarlayıp tekrarlamadığını değerlendirmek için doktorun önereceği sıklıkta kontrollerin yapılması gereklidir.
Gebe iken LEEP yapılabilir mi?
Gebelik sırasında da konizasyon işlemi yapılabilir. Bu durumda özellikle LEEP yöntemi seçilmelidir ve mümkün olduğu kadar erken gebelik haftasında işlem yapılmalıdır. Gebelik sırasında dokunun kanlanması artacağından, soğuk konizasyon işlemi sonrası kanama fazla olabilir. LEEP işleminde ise doku çıkartılırken aynı zamanda kanamada odakları koterize (yakılmak) edildiğinden gebelikte daha uygundur. Gebelik sırasında işlem yapılacaksa rahim ağzı-boyun kısmını kısaltmamak için derin olmayan, daha yüzeysel LEEP işlemi yapılmalıdır. LEEP konizasyon işleminin bebek üzerine direk olumsuz bir etkisi yoktur.
Bu işlem kısırlık, düşük veya erken doğuma neden olabilir mi?
İşlemin uzun dönemdeki etkilerini araştıran birçok çalışma vardır. Ancak çalışmalar arasında belirgin bir uyumluluk yoktur. Bununla birlikte LEEP işlemi sonrası rahim ağzında ortaya çıkan hasarın, yakma ve dondurma işlemlerinde ortaya çıkan hasardan farklı olmadığı genellikle kabul edilmektedir. Yüzeysel LEEP işleminin kısırlık, düşük ve erken doğuma neden olmadığı düşünülmektedir ancak derin uygulamalarda literatür uyumsuzluğu vardır. Bu aşamada deneyimli doktorların önemi ortaya çıkmaktadır. Hangi hastaya yüzeysel hangi hastaya derin LEEP yapılacağı kararı çık önemlidir. Yetersiz doku çıkartılması işlemin yetersiz olmasına neden olacakken, gereksiz fazla doku çıkartılması rahim ağzı yetmezliklerine neden olabilecektir.
