Serviks kanseri nadiren bulgu göstermektedir ve “sessiz bir hastalıktır.” Olguların çoğunda kontrol altına alınmazsa kanser öncülü lezyonlara ve serviks kanserine gelişmesi aylar yıllar alabilir. Düzenli taramalarla erkenden davranma ve başarılı olmak için birçok fırsat olması iyi bir haber anlamı taşır. Dünya çapında birçok ülkede PAP smear testiyle büyük başarı kazanılmıştır. Serviks kanserinin erken belirtileri olabilen serviks hücre anormalliklerini saptamanın en etkili yolu düzenli testlerdir. PAP Smear testi serviks kanserine neden olabilen HPV virüsü enfeksiyonunu engelleyememesine rağmen, hastalığın erken belirtilerinin tanımlanmasına yardımcı olabilir. Bu durum tedavinin hızla, kolayca ve sıklıkla başarıyla uygulanmasına olanak sağlar. Dokularının yenilenmesi nedeniyle yüzeylerden hücreler dökülmektedir. Bu dökülen hücrelerin alınarak özel işlemlerden geçirildikten sonra mikroskop altında incelenmesine sitolojik inceleme denir. Bu işlemin en etkili uygulandığı alan rahim ağzından yani serviksten alınan örneklerdir. Servikal hücrelerin bu şekilde toplanması işlemine smear adı verilir. İlk kez 1940 yılında George Papanicolaou tarafından tanımlandığı için PAP Smear ya da PAP test olarak da adlandırılır.
Smear testi rahim ağzının kötü huylu veya kötü huylu bir hastalığa dönüşme potansiyeli olan (premalign) değişikliklerini saptamak amacıyla yapılan bir tarama testidir. Tarama testleri hastalık bulguları taşımayan normal insanlarda yapılan tetkikleridir. Bu nedenle smear testi tanı koydumaz ve kanser bulguları olan kişilerde kanser olmadığını belirtmez. Smear testinin pozitif yani anormal çıkması bir problem olduğunu ve tanıya yönelik ileri testler yapılması gerektiğini işaret eder.
Nasıl alınır?
Smear alınması son derece basit bir yöntemdir ve kesinlikle ağrıya neden olmaz. Jinekolojik muayene esnasında vajinal spekulum takıldıktan sonra serviks görülür. Herhangi bir kanama olmadığından emin olunduktan sonra plastik bir spatul ya da fırça vasıtası ile serviksten vajinaya dökülen hücreler toplanır. Ayrıca yine bu fırça vasıtası ile rahim içine uzanan kanaldan (endoservikal kanal) sürüntü alınır. Alınan materyal bir lam üzerine yayılır ve hemen alkol dolu bir kap içine konur. Fırça üzerine bulaşmış olan mukus salgıları uzaklaştırdığı için inceleme daha kolay ve sağlıklı olmaktadır. Başka bir yöntem de alınan materyali lama yaydıktan sonra 30 santimetre uzaklıktan bildiğimiz saç spreyi sıkmaktır. Her iki yöntemde de amaç alınan hücrelerin lam üzerinde fikse edilmesidir. Ancak piyasada satılan spreylerin alkol içerikleri birbirinden oldukça farklılık gösterdiğinden pek çok hekim preparatı direk olarak alkolde fikse etmeyi tercih etmektedir. Fiksasyonun örnek alındıktan hemen sonra yapılmaması hücresel şekillerin bozulmasına ve kurumasına yol açar. Bu da değerlendirmede hatalara neden olabilir. Test için en ideal zaman son adet kanamasından 10 gün sonrasıdır. Kanama varlığında adet kanaması gibi çok miktarda değilse smear alınabilir.
İnceleme nerde yapılır ve sonuç
Hangi şekilde alınırsa alınsın hazırlanan preparat sitoloji laboratuvarına gönderilir. Smear alınırken en fazla dikkat edilmesi gereken nokta rahim ağzını rahim boşluğuna bağlayan kanaldan ve vajinadan ayrı ayrı örnek alınmasıdır. Smear sonucunun alınması 24-48 saat kadar sürebilir.
Güvenilir Bir Test midir?
Smear taramasında yanlış negatif oranı tek bir test için %21'dir. Yani klinik olarak habaset olduğu halde smear'ın normal çıkması olasılığı %21'dir. Burada smearın alınış tekniğindeki hatalardan patoloğun deneyimine kadar pek çok faktör rol oynar. Test sayısı arttıkça yanlış sonuç ihtimali düşmektedir.
Kimler taranmalı ve hangi sıklıkla?
Serviks kanseri sık rastlandığı için ve PAP test sayesinde hastalık ve buna bağlı ölümlerde yüksek oranda azalma saptandığı için cinsel aktif olduktan sonra bütün kadınlar taranmalıdır.
Taramaya kaç yaşında başlanması gerektiği ve kimlerin hangi sıklıkta tarama işleminden geçirilmesinin uygun olacağı konusunda kesin bir uyum yoktur ve her ülke kendi şartlarına göre belirlemektedir. Patoloji saptanan olgularda lezyonun tipine ve tedavi şekline göre daha sık tarama yapılabilmekle birlikte patoloji olmayan olgularda yılda bir kez yapılan PAP smear yeterlidir. Bazı gruplar yüksek risk taşımayan hastalarda testin 2-3 yılda bir yapılmasını önermekle birlikte bizim görüşümüz testin yılda bir kez tekrarlanması yönündedir. Eskiden taramaya başlamak için 35 yaş kritik nokta olarak kabul edilmekteyken 1988 yılında Amerikan Kanser Derneği 35 yaşı değil cinsel yaşantının başladığı zamanı esas almak gerektiğini vurgulamıştır.
Hamilelerde smear alınabilir mi?
İdeal olan hamile kalmaya karar verildiğinde genel bir muayeneden geçmek ve bu aşamada smear testini yaptırmaktır ancak bunun mümkün olmadığı durumlarda ilk hamilelik kontrolünde doktorunuz size en son smear testinizi ne zaman yaptırdığınızı soracaktır. Eğer arada geçen süre uzunsa smear testinizi yapacaktır. Hamilelikte PAP smear yapılmasının hiçbir sakıncası yoktur.
Bethesda sistemi
Servikal smmear değerlendirmesinde günümüzde modifiye Bethesda sınıflaması kullanılmaktadır. Bu sınıflamaya göre smear bir tanı aracı değil sadece tıbbi bir konsültasyondur. Hazırlanan preparatın ve bu preparatta bulunan hücre sayısının sitolojik tanı için yeterli olup olmadığı mutlaka belirtilmelidir.
Tanımlama
- Normal
- Benign (iyi huylu)
- Epitel hücre anomalisi
- ASCUS (önemi bilinmeyen atipik hücreler)
- LSIL (düşük dereceli lezyon)
- HSIL (yüksek dereceli lezyon)
- Glandular hücre anomalisi
- AGUS (atipik glanduler hucreler)
Önemli Hatırlatmalar
Smear alınmasından önce 24 saat süre ile cinsel ilişkide bulunulmaması ve en az 72 saat süre ile herhangi bir vajinal krem ya da ilaç kullanılmaması ve vajinal duş yapılmaması sonuçların daha güvenilir olmasına yardımcı olmaktadır.
Sonuç:
PAP Smear testlerinin doğrudan sonucu olarak hastalık erken bir evrede yakalanmış olduğundan birçok yaşam kurtulmuştur. O halde ne yaparsanız yapın PAP smear testi randevunuzu anımsayın. Düzenli testler kendinizi korumanıza yardımcı olacaktır.
